Steeds meer Nederlanders ontdekken de fietssport als dé ultieme uitdaging om in conditie te komen en te blijven. In bijna geen enkele sport liggen in- en ontspanning zo in elkaars verlengde.

Fietsen heeft veel gezichten. Het is een fantastische combinatie van techniek, vermogen, conditie en durf. Waar recreatief fietsen vooral ontspanning en een gevoel van vrijheid oplevert, is de bonus bij wielrennen, mountainbiken en crossen juist de sportieve beloning: het gevoel van groei, conditie, kracht en macht. En het mooie is dat die zaken niet alleen in een wedstrijdje te meten zijn, maar ook tijdens een (individueel) trainingsrondje. Hoe je ook tegenover sport(ieve inspanning) staat: fietsen maakt altijd iets in je los!

Met de toenemende belangstelling om intensiever aan de slag te gaan, stijgt ook het aantal sportblessures. Juist omdat je zomaar met fietsen kunt beginnen en er geen trainer of begeleider aan te pas hoeft te komen, liggen blessures op de loer. Een pijnlijk zitvlak (door gevoelige zitbeenknobbels) is dan nog de minst ernstige variant. Na een korte periode van gewenning zit je meestal goed. Maar er zijn diverse blessures die een – definitieve – streep kunnen zetten door het plezier en de ontspanning in wielrennen, mountainbiken en fietscrossen. Blijf ze voor!

Blessures in cijfers

Elk jaar raken 3,5 miljoen(!) sporters geblesseerd; 1,4 miljoen moeten zich laten behandelen door een arts of specialist. Fietsers eisen hiervan gelukkig een relatief beperkt aandeel op, maar als er fietsongelukken voorkomen, is de lichamelijke schade wel vaak ernstig. Het aantal behandelingen spoedeisende hulp (SEH) voor blessures bij wielrenners vertoonde in de jaren negentig een aanzienlijke daling, maar is helaas nu weer sterk stijgend. Ook het aantal SEH behandelingen voor mountainbikers neemt toe, maar dat houdt verband met de groeiende populariteit van de sport.

Per jaar stappen 1,5 miljoen Nederlanders eens of vaker per week op de race- of toerfiets. Het aantal mountainbikers groeit snel,  inmiddels zijn er meer dan 520.000 regelmatig actief. Van de eerstgenoemde groep komen 1.700 fietsers op de spoedeisende hulp terecht; 18% (300 personen) wordt acuut opgenomen in het ziekenhuis. 87% is man en 2/3e is ouder dan 35 jaar. In 90% van de gevallen is de aanleiding voor behandeling een val. Bij mountainbikers liggen die cijfers relatief nog hoger: 1.800 SEH-behandelingen, 11% (190 personen) wordt opgenomen in het ziekenhuis; vooral met letsel aan de wervelkolom of het ruggenmerg.

Voorkom fietsblessures!

Gedrag, training en uitrusting vormen samen de basis voor gezond sporten. Maar sporten is grenzen opzoeken en ze verleggen. Snelheid, het nemen van risico’s of een moment van verminderde concentratie vormen vaak aanleiding tot ongevallen. Hierbij spelen ook de gedragingen van andere weggebruikers en collega-sporters een rol. En ondanks dat alles overkomt een ongeluk je. Vaak is vooraf nauwelijks in te schatten hoe snel het mis kan gaan. Naast vanzelfsprekende gedragsregels (alert rijden, in acht nemen verkeersregels, afstand houden, zichtbaar zijn, etc.), is bescherming onmisbaar, bijvoorbeeld door een goede helm. Kijk op www.veiligheid.nl/voorkomblessures voor specifieke preventietips.

De meest voorkomende fietsblessures na een val zijn blessures aan de armen: Bij wielrennen bij 50% van de ongevallen en bij mountainbiken bij 61% van de ongevallen. Denk hierbij aan fracturen aan het sleutelbeen of de schouder. Hoofdletsel komt bij wielrennen en mountainbiken helaas ook nog teveel voor. Ondanks toegenomen helmgebruik is elk jaar 22% van de letsels bij wielrennen hoofdletsel en bij mountainbiken is dat 13%. Op www.sportzorg.nl kun je zien om welke vormen van hoofdletsel het dan vaak gaat. Een fietshelm reduceert de kans op hoofdletsel met 90%! Alle reden dus om te investeren in een goed exemplaar dat aan alle veiligheidseisen voldoet.

Kijk op www.sportzorg.nl voor meer informatie per blessure en tips ter voorkoming daarvan. Je leest hier dat de perfecte afstelling van je fiets in combinatie met rek en strekoefeningen – vaak niet zo populair bij fietsers – veel ellende kunnen voorkomen.

Wil je meer weten over veelvoorkomende blessures bij mountainbiken of wielrennen, kijk dan op www.veiligheid.nl/voorkomblessures. Hier vind je voor wielrennen, mountainbiken en 12 andere sporten tips voor warming-up, training (duur-, kracht-, tempo-, sprint-, interval-, MBT) en cooling down. Er staan ook spierversterkende oefeningen voor kuiten, schenen, quadriceps, triceps en de onderrug. Interessant zijn de mini-documentaires van Wilfried de Jong, die bekende topsporters met blessures ondervraagt. Je krijgt een 3-dimensionale kijk in het lichaam en ziet wat er in je lichaam gebeurt als je een blessure oploopt. Handig is de sporttest waarbij je niet alleen je kennis test, maar ook inzicht krijgt in de risico’s op blessures. Sporters die de test hebben gedaan geven aan veel bewuster en verstandiger te sporten. Wil je fanatiek met fietsen beginnen, dan doe je er sowieso goed aan een sporttest te doen. Een uitgebreid sportmedisch onderzoek is lang niet altijd nodig. Om te weten te komen met welke sportintensiteit je aan de slag kunt gaan, kun je in vijf minuten een kort testje maken op www.sportzorg.nl.

Voorbeelden uit de Topsport

De wielersport kende ongevallen met dramatische gevolgen. De dodelijke val van Fabio Casartelli tijdens de Tour de France van 1995 is een afschuwelijk beeld dat velen zich zullen herinneren. Hij klapte, tijdens een afdaling van een van cols, tegen de vangrail en liep daarbij ernstig hoofdletsel op.

Ook in eigen land kregen topsporters te maken met ongevallen. Neem Mirjam Melchers, die al sinds 2000 meerijdt met de top en diverse etappekoersen en wereldbekers won. Tot 2006 ging haar carrière als een speer, tot ze tijdens een rit ten val kwam. Ze brak haar heup, bekken, kaak en schouder.

Mirjam: “Vijf weken na mijn val kon ik beginnen met revalideren. Ik moest opnieuw leren lopen en spieren opbouwen. Na al die tijd niks doen was de spiermassa in mijn benen bijna helemaal verdwenen. Je wilt niet weten hoe dun je benen worden na lange tijd op bed liggen! Het ging met ups en downs, maar ik wilde er alles voor doen om mijn lijf weer normaal te laten functioneren.  Dat lukte me en ik kon rustig aan het wielrennen gaan oppakken. Ik heb heel hard gewerkt om weer fit te worden. Ik bepaal mijn eigen trainingsprogramma, samen met mijn man Jean-Paul van Poppel (voormalig topwielrenner). Gemiddeld train ik twintig uur per week. Tijdens het wedstrijdseizoen rijden we zoveel dat er bijna alleen ruimte is voor hersteltrainingen. (bron: www.vitamins.nl)

Oud-beroepsrenner Lucien de Louw kreeg ook een zwaar fietsongeluk. De voormalig wielrenner van Foreldorado-Golff (1996 en 1997) kwam tijdens een fietstochtje over de Veluwe ten val en brak daarbij enkele ribben, zijn borstbeen en enkele wervels in zijn rug. Vooral het laatste blijft niet zonder gevolgen; de artsen stelden een dwarslaesie vast: De Louw, net 40 jaar, is van boven zijn middel verlamd en zal de rest van zijn leven in een rolstoel moeten doorbrengen. Wielerbelofte Kai Reus viel in 2007 tijdens een training met zijn hoofd op het wegdek en lag weken in coma. Zijn revalidatietraject nam maanden in beslag.

De beste tips

Elke fietser heeft eigen ervaringen. Gelukkig niet perse zo dramatisch, maar toch. Ongevallen zijn niet altijd te voorkomen, maar goede preventie kan de schade wel beperken. Ook fietsblessures ten gevolge van overbelasting of een verkeerde afstelling van de fiets zijn in veel gevallen te voorkomen. Kijk op www.veiligheid.nl/voorkomblessures voor de beste tips!